Historia Parafii Prawosławnej w Choroszczy
Jeszcze przed II wojną światową, Choroszcz jak inne miasteczka Białostocczyzny zamieszkiwała ludność kilku narodowości i konfesji religijnych; obok katolików zamieszkiwali tu prawosławni, wyznawcy judaizmu i protestanci… W Choroszczy był kościół katolicki, prawosławna cerkiew, żydowska synagoga i ewangelicki zbór. Dziś nie ma już synagogi i zboru pozostały dwie świątynie; katolicki kościół i prawosławna cerkiew.
Na obszarze dzisiejszej Polski wschodniej od zamierzchłych czasów przebiegała granica między Słowianami Wschodnimi i Zachodnimi. Przez wieki „ukształtowała się specyficzna struktura społeczna i różnorodna przynależność etniczna miejscowego osadnictwa”. W XIV wieku obszar dzisiejszej Białostocczyzny należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Książę Michał Zygmuntowicz ” w 1437roku nadał Piotrowi z Gumowa, wójtowi z Tykocina, spory obszar „nemora Chroscza” od ujścia Supraśli i od Narwi, aż do rzeki Niewodnicy. Nie można ustalić czy nadanie to zostało zrealizowane i Piotr Gumowski rozpoczął tu kolonizację”. Dalsze dzieje „nemora Chroscza” lub może już osady związane są z możnym rodem Chodkiewiczów. Król Kazimierz Jagiellończyk, za udział w wojnie trzynastoletniej, nadał marszałkowi hospodarskiemu, bojarowi z Kijowszczyzny, Iwanowi Chodce w roku 1480 „Gródek i wielki pas puszczy między Supraślą a wsiami suraskimi i bielskimi aż po źródła Supraśli zwanej puszczą Błudów”. Enklawę w tych dobrach stanowiła Choroszcz z włością. Iwan otrzymał również od króla wysoki urząd wojewody kijowskiego. W czasie pobytu w Kijowie w 1482 roku miasto napadli Tatarzy, złupili je i spalili. Iwan z rodziną dostał się w jasyr i 1484 roku umarł na Krymie nie doczekawszy się uwolnienia, o które zabiegał u Tatarów Kazimierz Jagiellończyk. Z niewoli powróciła żona, córki i syn Aleksander. W 1495 roku Aleksander rozpoczął służbę na dworze królewskim. Cieszył się sympatią dworzan i rodziny królewskiej. Wkrótce został nadwornym koniuszym i marszałkiem hospodarskim, ale nie zaniedbał rodzinnych dóbr. „Lubował się w twórczej, gospodarczej działalności. W swych posiadłościach zasiedlał pustki, budował młyny, folusze, rudnie i hamarnie. I nie tylko w pobliżu Gródka, obok którego „posadowił” w 1498 roku monastyr. Nie zaniedbał także okolic Choroszczy.” W swych dobrach Aleksander gospodarzył z rozmachem, karczował puszczę, uzyskując nowe rozległe dobra i wielkie źródła dochodów. W dobrach choroskich z czasem powstały wsie; Ruszczany, Zastawie, Barszczewo, Sienkiewicze, Nieroniki, Żółtki, młyny młynarzy Dzikich. Samoistnie osiedlili się poddani grodów bielskiego i suraskiego, a wielu osadników sprowadził Aleksander ze swych białoruskich posiadłości m.in. z dóbr Brzostowica Wielka. Choroszcz już na początku XVI wieku staje się centrum okolicznych dóbr i Aleksander zabiega u króla Zygmunta Starego o nadanie praw miejskich, które uzyskuje w 1507 r. Tu Aleksander buduje „swój dwór wotczinnyj”(zapewne przy ul. Zamkowej) i trakty łączące miasto z Żółtkami i Tykocinem, z Supraślem i mniejszymi osadami. Jeszcze na początku XV! wieku trakt do Suraża nazywano „starą drogą Iwana Chodkiewicza”. Jak wyglądały dobra, gdy otrzymał je Iwan Chód ko i gdy gospodarzył w nich Aleksander Chodkiewicz? Jaki był układ przestrzenny miasteczka w XVI wieku ? Nie wiadomo. Brak źródeł pisanych stwarza wiele wątpliwości i pytań, rodzi dyskusje. Wiele wyjaśniłyby dokładne badania archeologiczne.
Choroszcz zasługuje na nie, ze względu na bogatą historię, na niewątpliwe okoliczne zabytki kultury wczesnosłowiańskiej (Wzgórze Switkowizna i inne).
Ród Chodkiewiczów był prawosławny, a Aleksander człowiekiem głęboko religijnym i oddanym swej wierze. Stąd idea utworzenia w swych dobrach prawosławnego monastyru „dla sławy i w czest’ wsiemoguszczewo Boga”. Monastyr ufundował Aleksander w Gródku, a w 1500 roku mnisi przenieśli na uroczysko Suchy Hrud nad Supraślą, dając początek miasteczku Supraśl. Aleksander bogato uposażył monastyr, a jednym z nadań klasztornych stała się Choroszcz z włością. W 1507roku król Zygmunt Stary potwierdził nadanie „na so-dzierżanije ihumiena i bratii manastyria on dał i nadał(A.Chodkiewicz – H. S.) swój dwór wotczinnyj i miestieczko nazywajemoje Choroszcza, so wsiemi mieszczanami, sługami, ludźmi, kmielami i so wsiemi ich ziemiami…itd”. Król potwierdził w tym dokumencie jeszcze jedno nadanie dóbr monastyrowi w Supraślu, które należeć będą w przyszłości w części do choroskiej parafii prawosławnej. Potwierdzenie dotyczyło ziem, które nadał król Aleksander Jagiellończyk prawosławnemu biskupowi Józefowi Sołtanowi za obronę Smoleńska przed wojskami moskiewskimi Iwana III i poniesione osobiste straty w wojnie. Król potwierdził „szesf służb iii żerebiew kmietich w bielskom powietie na granicach sura-skich sieło Topilec, Batiuticzi, Pyszczewo i s ludźmi ich…”. „W miejscowościach należących do klasztoru w Supraślu tj. Baciuty, Fasty, Topilec i Choroszcz, mnisi za klasztorne pieniądze wznoszą cerkwie i wyposażają je w ikony i księgi liturgiczne”. Mnisi z Supraśla otaczają opieką duszpasterską prawosławnych mieszkańców Choroszczy do 1609 r., mimo iż w 1533 roku Aleksander odebrał im Choroszcz w zamian za inne dobra.
Po śmierci Aleksandra właścicielem Choroszczy został jego syn Hryhory, zwycięzca bitwy na polach Druckich, wielki hetman litewski i wojewoda kijowski. Cieszył się zaufaniem króla Zygmunta Augusta i był zwolennikiem unii polsko-litewskiej.
W końcu XVI w. Choroszcz jest już sporym miasteczkiem, liczy bowiem około 200 domów i 1200 mieszkańców. Źródła nie pozwalają ustalić, jaki procent wyznawców wiary wschodniej było w Choroszczy.Podają one łączną liczbę chrześcian. Myślę, że mogli stanowić większość. Choroszcz należała przecież do prawosławnego rodu i prawosławnego klasztoru, a był to czynnik sprzyjający osiedlaniu się prawosławnej ludności.
W 1609 roku monastyr w Supraślu przyjmuje unię. Prawdopodobnie cerkiew w Choroszczy staje się samodzielną placówką i parafią. Wówczas Choroszcz jest już własnością Paców.
Nie dotarłam do źródeł i opracowań, które zawierałyby informacje o wyznawcach obrządku wschodniego z tego okresu. Wiek XVII zapisał się szczególnie tragicznie w historii ziem Litwy i Korony. Wojny szwedzkie, tureckie, kozackie, przemarsze wojsk niszczą i pustoszą miasta. Epidemie cholery i dżumy wyludniają je, a częste pożary dopełniają tragicznego obrazu. Nie ominęły one Choroszczy.Pożary w latach 1683 i 1707 niszczą doszczętnie miasto. Spłonęła zapewne i cerkiew. Wówczas jej właścielami zostają Braniccy. Choroszcz traci znaczenie na rzecz Białegostoku i staje się letnią rezydencją tego rodu. Wśród licznych budowli Jan Klemens Branicki zbudował w 1769roku cerkiew: „Cerkiew drewniana, kryta czerwono malowanym gontem z kopułą obitą blachą. Ściany cerkwi były pobielane wapnem na półkoszkach. Obok niej na skarbowym placu i skarbowym kosztem rozpoczęto budowę plebanii”. Interesujące informacje znalazłam w opisie katolickiej parafii choroskiej z 1784roku. Zawiera on między innymi wykaz dóbr należących do obu konfesji. I tak do unickiego klasztoru w Supraślu (spadkobiercy prawosławnego klasztoru w Supraślu) należały następujące dobra: Baciuty -dwór i wieś, Fasty – cerkiew i wieś, wsie: Krupniki, Kościuki, Łyski, Porosły, Szyszkowizna – folwark, Topilec z cerkwią, Zawady, Zaczerlany, i młyny : w Sienkiewiczach, Krupnikach i Zaczerlanach. Opis zawiera również następującą wzmiankę: „… Z folwarku XX Dominikanów do prezbitra choroskiego kroków 100. Cerkiew tegoż od kościoła o kroków 90″.Interesująca informacja pochodzi z roku 1788 z wizytacji choroskiej cerkwi” Cerkiew pod tytułem Protekcyi Maryi Panny, w kolacji J.O. Xsiężny Branickiej, Hetmanowej Wielkiej Koronnej. Przy tey cerkwi jest aktualnym Parochem W.X. Tomasz Pawłowski, stateczny, w kazusach pomierny; Gruntu ma funduszowego półtorej włóki, we trzy zmiany, 4 morgi, gdzie zbudowanie plebańskie stoi. Sianożęci podostatku. Parafij wsiow 2, domów 89. Mężczyzn zdolnych do spowiedzi 136, niezdolnych 31. Niewiast zdolnych 81, niezdolnych 40″.Sumu-jąc, łącznie parafia liczyła 288 osób. Choroszcz zamieszkiwało w końcu XVIII wieku 428 chrześcian Z powyższych danych wynika, że wyznawcy obrządku wschodniego stanowili 50 procent mieszkańców Choroszczy.
Dzieje Choroszczy i parafii prawosławnej związanej w XVI wieku z rodem Chodkiewiczów są słabo poznane. Z wielu względów brak jest opracowań dotyczących tej tematyki a także dziejów parafii w następnych wiekach Przedstawiając niepełne i wymagające jeszcze poznania dzieje parafii do końca XVIII wieku i jednocześnie chciałam przybliżyć zasłużony dla Rzeczpospolitej i naszego miasteczka ród Chodkiewiczów.
We wrześniowym. trzynastym numerze „Gazety w Choroszczy” z ub.r. ukazała się I cześć rysu historycznego parafii prawosławnej w Choroszczy pt. „Prawosławni w Choroszczy’. Dziś dalsze dzieje, obejmujące wiek XIX i XX. Zanim je przedstawię, chciałabym przypomnieć początki prawosławia w Choroszczy. W końcu .XV wieku Choroszcz z włością została nadana Iwanowi Chodkiewiczowi, bojarowi z Kijowszczyzny. Jego spadkobierca syn Aleksander przekazał ją w uposażenie prawosławnemu monastyrowi z Supraśla. Mnisi wznieśli tu cerkiew (1507rok), a opieką duszpasterską otaczali prawosławnych mieszkańców Choroszczy i okolic do 1609 roku, tzn. do chwili, gdy klasztor zmuszony był przyjąć unie. Choroszcz stała sie wówczas samodzielną parafia unicka. W końcu XVIII wieku parafia (Choroszcz i dwie wsie) liczyła 288 wiernych z 428 chrześcijan zamieszkujących miasteczko. Proboszczem-był wówczas ks. Tomasz Pawłowski.
W latach 60-tych XIX wieku wierni Parafii Prawosławnej postanawiają wznieść z własnych składek i licznych ofiarodawców, w miejsce starej drewnianej. nową murowaną cerkiew. Ukończono ją i wyświęcono w 1878 roku. Pobudowano ją według typowego projektu na planie greckiego krzyża z niewielkim przesunięciem w kierunku zachodnim. (Ołtarz poprzedniej cerkwi upamiętnia do dziś metalowy krzyż) Cerkiew zbudowano w stylu neobi-zantyjskim. Na przecięciu krzyża znajduje sie niewielka kopuła z pięcioma wieżyczkami i krzyżami. Wejście do cerkwi przez trzykondygnacyjną dzwonnicę u dołu czworoboczną na górze ośmiokątna z hełmem i krzyżem. Wewnątrz cerkwi ikonostas zawierający ciekawe ikony. W królewskich wrotach cztery tonda przedstawiające ewangelistów, piąte Zwiastowanie. Z lewej strony za diakońskimi wotami ikona przedstawiająca księcia Aleksandra Newskiego, a nad królewskimi wrotami ikona Matki Boskiej Poczajewskiej, opuszczona podczas akatystu.
W 1878 roku proboszczem był ks. Fiodor Jaszyn. starostą cerkiewnym mieszkaniec Żółtek -Jan Głowaczewski.
W 1807 roku na mocy traktatu w Tylży Choroszcz weszła do zaboru rosyjskiego. Nie mamy wielu informacji na temat życia parafii w XIX wieku. Srak archiwaliów, które wywieziono do Rosji w 1915 roku w obawie przed zbliżającym się frontem uniemożliwia ukazanie jej obrazu . W 1839 roku wierni obrządku wschodniego powrócili na łono macierzystego Kościoła prawosławnego. Do 1900 roku parafia prawosławna w Choroszczy należała do diecezji Litewsko-Wileńskiej wikaria-tu Brzeskiego. Jak wyglądało życie wiernych i kleru? Kto był opiekunem – starostą cerkiewnym? Jakie były okoliczności zamieszkania duchownego prawosławnego w klasztorze podominikańskim? Czy duchowny musiał tam zamieszkiwać, gdyż nie było plebanii?. Wiele pytań, na które mogłyby odpowiedzieć źródła z tamtych lat.
XIX wiek przynosi wiele zmian w życiu miasteczka. Powstanie manufaktury, a potem rozwój , największej w regionie fabryki sukna i kortów przyczynia się do zwiększenia liczby mieszkańców. Do pracy w fabryce przyjeżdżają specjaliści z Niemiec, ewangelicy. Możliwość zatrudnienia przyciąga nowych osadników z innych regionów Polski. Zwiększa się liczba Żydów. Charakterystyczną cecha XIX- wiecznej Choroszczy jest jej bogaty przekrój narodowościowy i wyznaniowy. W 1886 roku Choroszcz liczy 1512 mieszkańców w tym: 765 wyznawców wiary mojżeszowej, ponad 300 katolików, około 200 ewangelików i 200 prawosławnych. Parafia prawosławna obejmująca Choroszcz i okoliczne wsie liczy ponad 1000 wiernych.
W latach 60-tych XIX wieku parafianie postanawiają wznieść z własnych składek i licznych ofiarodawców, w miejsce starej drewnianej, nową murowana cerkiew.Ukończono ją i wyświęcono w 1878 roku. Pobudowano ją według typowego projektu na planie greckiego krzyża z niewielkim przesunięciem w kierunku zachodnim. (Ołtarz poprzedniej cerkwi upamiętnia do dziś metalowy krzyż) Cerkiew zbudowano w stylu neobizantyjskim. Na przecięciu krzyża znajduje się niewielka kopuła z pięcioma wieżyczkami i krzyżami. Wejście do cerkwi przez trzykondygnacyjną dzwonnicę u dołu czworoboczną na górze ośmiokątną z hełmem i krzyżem. Wewnątrz cerkwi ikonostas zawierający ciekawe ikony. W królewskich wrotach cztery tonda przedstawiające ewangelistów. piąte Zwiastowanie. Z lewej strony za diakońskimi wrotami ikona przedstawiająca księcia AleksandraNewskic-go. a nad królewskimi wrotami ikona Matki Boskiej Poczajewskiej, opuszczana podczas akatystu.
W 1878 roku proboszczem był ks.Fiodor Jaszyn. starosta cerkiewnym mieszkaniec Żółtek – Jan Głowaczewski. Ks.Fiodor Jaszyn zmartw 1905 roku i został pochowany obok cerkwi. W latach 1905 – 1922 parafia nie miała swego proboszcza. Opiekę duszpasterską sprawowali tu proboszczowie z Topilca i Fast. Opiekunami cerkiewnymi wówczas byli kolejno:Paweł Waczyński z uroczyska Gaj, Piotr Michalski z Ruszczan. Jan Antiporowicz i Paweł Waczyński z Choroszczy a w 1922 roku Piotr Jacewicz z Żółtek.
W 1915 roku w obawie przed nadciągającym frontem władze carskie ewakuowały do Rosji m.in.cerkiewny dzwon i archiwum. Na tułaczkę, w nieznane wyjedżała masowo ludność. Spowodowało to dezorganizację i zahamowanie życia religijnego. Część ludności powróciła w 1919 i 1920 roku. W odrodzonym kraju prawosławni zastali nowe warunki państwowe i w oparciu o nie rozpoczęli odbudowę życia duchowego. Zmiana granic spowodowała utworzenie nowych diecezji. Choroszczariska parafia prawosławna otrzymała od władz państwowych status parafii etatowej i należała do diecezji Grodzieńsko-Nowogródzkiej Metropolii Warszawskiej. Duchowni z Choroszcz^/ sprawowali również opiekę duszpasterską nad prawosławna ludnością w Fastach i Topiku, gdyż tamtejszym parafiom nie przyznano statusu parafii etatowych.
W wyniku rewindykacji dóbr wywiezionych do Rosji powrócił do Polski na początku lat dwudziestych cerkiewny dzwon, lecz nie zwrócono go choroszczańskiej cerkwi.
W 1922 roku proboszczem był ks. Bazyli Horniejczuk a psalmistą Prokopiusz Puszkarewicz. Z 1925 roku pochodzi sprawozdanie cerkiewne zawierające dane („informacje) o ilości wiernych parafii w Choroszczy. I tak w samej Choroszczy w 38 gospodarstwach zamieszkiwało 161 wiernych, w Żółtkach w 27 gospodarstwach 119 wiernych, w Ruszczanach w 22 gospodarstwach 135 wiernych, w Kościukach w 29 gospodarstwach 171 wiernych, w Barszczewie w 9 gospodarstwach 31 wiernych. Rogowo w 4 gospodarstwach 31 wiernych, w Czaplinie w 2 gospodarstwach 20 wiernych, w Dzikich 1 gospodarstwo – 2 wiernych. Zastawie 2 gospodarstwa z 8 wiernymi, w Sienkiewiczach 1 gospodarstwo- 2 wiernych, O liszki 1 gospodarstwo – 1 wierny. Nowosiółki 1 gospodarstwo –
2 wiernych. Łącznie parafia liczyła 683 wiernych w Choroszczy i 11 wsiach.
Dużym problemem parafii był brak plebanii. Kolejni proboszczowie ks.Kolistrat Jarmołowicz i ks.Wiaczesław Łopatiński zamieszkiwali w prywatnych mieszkaniach. W 1928 roku zakupiono dom w Bacieczkach, który przewieziono do Choroszczy i jest siedzibą plebanii do dnia dzisiejszego. W 1930 roku za pieniądze uzyskane ze sprzedaży torfu zakupiono drugi dom dla psalmisty.
Od 1929 roku proboszczem parafii był ks. Włodzimierz Gorustowicz. Dzięki jego inicjatywie i staraniom w 1937 roku przywieziono z Poczajewa na Ukrainie (miejsca wielkiego kultu prawosławnych) do Choroszczy kopię cudownej ikony Matki Boskiej Poczajewskiej. Po dotarciu do Białegostoku, w stronę Choroszczy wyruszył „Kriestnyj Chód” z ikoną. W Bacieczkach przywitali ikonę i archimandrytęz Poczajewskiej Ławry wierni z Choroszczy. Jak wspomina tamte dni parafianka Halina Duszyńska, było to wielkie wydarzenie w całej diecezji. Przez tydzień przybywali wierni by oddać pokłon cudownej ikonie Matki Boskiej. 7 sierpnia, Święto Ikony Matki Boskiej Poczajewskiej jest drugim świętem parafialnym obok święta Matki Boskiej Opiekuńczej, które wierni obchodzą 14 października.
W okresie sprawowania urzędu proboszcza ks. Gorustowi-cza przeprowadzono w cerkwi bieżący remont i zainstalowano światło. W latach międzywojennych choroszczańską parafię wizytowali biskupi diecezji Grodzieńskiej i Nowogródzkiej : w 1928 roku biskup Aleksy i 1937 roku biskup Sawa.
Tuz przed wybuchem II wojny światowej do parafii w Choroszczy należał plac z cerkwią i dwa domy parafialne, 44.5 ha ziemi koło Choroszczy i cmentarz grzebalny o pow. 0,5 ha. Opiekunami cerkiewnymi w latach międzywojennych byli kolejno : Jan Borsuk, Piotr Kołodko, Józef Sołomianko i Józef Waczyński(do 1947 roku), psalmistami. Prokopiusz Puszka-rewicz i Jan Korneluk.
II wojna światowa i okupacje: sowiecka i niemiecka odcisnęły swoje tragiczne piętno na życiu mieszkańców Choroszczy. Mimo komunistycznej i ateistycznej propagandy życie religijne „za Sowietów” toczyło się dalej. Cześć sowieckich rodzin, na pewno w tajemnicy przed przełożonymi, przyjęła chrzest w choroskiej cerkwi, ale nie tylko tu. Znane są wypadki udzielenia chrztu Sowietom w tutejszym kościele rzymsko-katolickim.
Wywózki ludności na wschód, na roboty do Niemiec, aresztowania, eksterminacja ludności, to tragizm ostatniej wojny. Doświadczyli jej wszyscy. Dla prawosławnych koniec wojny nie oznaczał spokoju i powrotu do normalnego życia. Na mocy zawartego porozumienia między PRL a Białoruską SRR ludność, która deklarowała się jako białoruska podlegała ewakuacji na Białoruś. Jak wspominają najstarsi mieszkańcy chętnych do wyjazdu na wschód i pozostawienia ojcowizny nie było. Prawosławnych, którzy zamieszkiwali tu od niepamiętnych czasów zastraszono i zmuszono do wyjazdu. Nocą, w drzwi domów’, wtykano prawosławnym „listy-ultimatum” – wyjazd lub śmierć. Opornym składano nocą „wizyty”, nie żałując „mocnych argumentów.” Do opuszczenia ojcowizny i dorobku wielu pokoleń zmuszono dziesiątki rodzin z Choroszczy, Żółtek, Ruszczan, Kościuk, Zaczerlan. Tragiczny stan obrazują m.in.dane mówiące o ilości chrztów, ślubów i pogrzebów.
Rok 1938 chrzty 46, śluby 14, zgony 23.
Rok 1939 chrzty 49, śluby 13, zgony 46,
Rok 1945 chrzty 14, śluby 1, zgony 18,
Rok 1946 chrzty 4. śluby 2, zgony 11,
Rok 1947 chrzty 6, śluby -.zgony 5.
Liczby mówią same za siebie – komentarz jest zbędny. W 1949 roku zgodnie z zarządzeniem Ministerstwa Administracji Publicznej pod przymusem parafie prawosławne musiały przekazać do USC księgi metrykalne ( w Choroszczy od 1919 roku) a na mocy reformy rolnej odebrano parafii 40 ha ziemi.
W tym tragicznym okresie i w latach następnych proboszczami byli kolejno: ks.Anatol Mackiewicz 1943-1948 r..ks.Mikołaj Pasternacki 1948-1950r, ks.Aleksy Rusinowicz 1950-1955. ks.Stefan Jakimiuk 1955-1957. ks.Jan Filipowicz 1957-1961. ks.Mikołaj Sy-antowicz 1961.-1967. ks.Dymitr Stępkowski 1967-1974. ks.Aleksander Mamczur 1974-1992 rok.
Lata pięćdziesiąte i następne to okres dalszego zmniejszania się liczby wiernych. Powody byty różne migracje do większych ośrodków miejskich, przyjmowanie innych wyznań m.in. poprzez wstępowanie w mieszane związki małżeńskie, wyjazdy młodych do miasta itp.
W latach powojennych do dnia dzisiejszego kontynuowana jest działalność duszpasterska. Wykonywano remonty bieżące i naprawy.
Życie parafii ożywiło się z chwilą objęcia jej w 1992 roku przez młodego, energicznego proboszcza ks. .Andrzeja Bołbota. Od 1992 roku w parafii nastąpiły zmiany. Regularnie odbywają się spotkania rady parafialnej. Energia i niezwykła osobowość młodego proboszcza mobilizuje parafian. W 1993 roku wspólnym wysiłkiem pobudowano budynek gospodarczy. Dzięki staraniom i zapobiegliwości proboszrza wymieniono w ubiegłym roku instalację i założono w cerkwi nowoczesne oświetlenie. Również w ubiegłym roku rozpoczęto budowę nowej plebanii. Wykonano już fundamenty i zgromadzono większość materiałów. Poważnego remontu i dużych środków finansowych wymaga, wpisana do rejestru zabytków, cerkiew.
Parafia liczy obecnie 170 wiernych, w większości emerytów. Od 1992 roku ks. proboszcz udzielił 1 ślubu, ochrzcił 2 dzieci i pochował 3 parafian. Na plebanii prowadzone są lekcje religii. Tu również odbywają się śpiewki parafialnego chóru. Parafianie uczestniczą w niedzielnych nabożeństwach i świętach. Kilkakrotnie parafię i wiernych odwiedził ordynariusz diecezji Białostocko-Gdańskiej arcybiskup Sawa, udzielając swego błogosławieństwa.
Ludność wschodniosłowiańska była tu od niepamiętnych czasów. Nazwa miasteczka pochodzi od wschodniosłowiań-skiego słowa „chworost” lub „chrost”, które oznacza chrust, zarośla, gąszcz i brzmiała „Chworoszcza”, „Chroszcza”. Mimo wielu niekorzystnych, tragicznych wydarzeń prawosławni przetrwali i są obecni do dziś.
Za 12 lat, w roku 2007 parafia prawosławna p.w. Opieki NMP będzie obchodziła 500-lecie swego istnienia i działalności. Jednocześnie będą to obchody 500-lecia nadania Choroszczy praw miejskich.
Halina Surynowicz
Cz. 1: Gazeta w Choroszczy, numer 13/1994
Cz. 2: Gazeta w Choroszczy, numer 16/1995
14 października 2007r. Parafia Opieki Matki Bożej w Choroszczy świętowała 500. rocznicę istnienia. W 1507r. Aleksander Chodkiewicz przekazał choroszczańskie włości monasterowi w Supraślu. Dało to podwaliny społeczności prawosławnej na naszych ziemiach.
Parafianie długo przygotowywali się do tego święta: już w 2006 i w ciągu całego 2007r. trwały prace nad polichromią cerkwi, pomalowano zewnętrzne ściany świątyni, zaś na placu cerkiewnym umieszczono głaz informujący, że właśnie w tym miejscu znajdowało się centrum Choroszczy. Nad całością czuwał proboszcz parafii o. Andrzej Bołbot.
Wierni obchodzili jubileusz w dniu Opieki Matki Bożej (Pokrowa Preświatoj Bohorodzicy). Kazanie wygłosił o. Jan Kojło. Piękną oprawę muzyczną liturgii zapewnił chór pod dyrekcją Aleksandra Łysynkiewicza. Całej uroczystości przewodził władyka Jakub, biskup białostocko-gdański, który po liturgii poświęcił nowe freski w cerkwi oraz pamiątkową tablicę umieszczoną na głazie przed świątynią. Biskup Jakub wręczył też o. Andrzejowi Bołbotowi order świętej równej Apostołom Marii Magdaleny II stopnia – w dowód uznania dla jego pracy na rzecz parafii. Także burmistrz Choroszczy, Jerzy Ułanowicz, przekazał proboszczowi pamiątkowy dyplom ze słowami uznania za zasługi dla parafii i miasta.
(I.H.)
Gazeta w Choroszczy, numer 99/2007