Święto Wojska Polskiego i uroczyste otwarcie Wzgórza Pamięci – Miejsca Straceń – „Szubienicy”
„O naszej choroszczańskiej „Szubienicy” napisano już wiele. Jednak obecnie – w roku obchodów 100-lecia wyzwolenia Choroszczy, mamy szansę zobaczyć to wzgórze w sposób szczególny. Historyczny i współczesny. Celebrujemy dziś Święto Wojska Polskiego – a nasza obecność tu nie jest przypadkowa. Wszak w tym miejscu zostali straceni żołnierze – synowie naszej choroszczańskiej ziemi. To od ich bohaterskiej walki do ostatniej kropli krwi pochodzi lokalna nazwa „Szubienicy” (…) „To, co własnymi siłami starali się upamiętnić nasi przodkowie, obecnie my współcześni, chcieliśmy tak zmodernizować, aby zachować tożsamość, powagę i majestat miejsca. W ten sposób chcieliśmy podziękować im za wieloletni trud i docenić ich starania. – jako miejsca straceń polskich powstańców. Jedyna taka na Podlasiu, jedyna w regionie, i wyjątkowa w skali całego kraju” – między innymi takimi słowami Burmistrz Choroszczy Robert Wardziński zwrócił się do uczestników uroczystego otwarcia Wzgórza Pamięci – Miejsca Straceń – „Szubienicy”. Wydarzenie miało miejsce 15 sierpnia 2019 roku w Święto Wojska Polskiego.
Swoją obecnością wieczorne choroszczańskie uroczystości uświetnił przedstawiciel władz Rzeczpospolitej – Minister Edukacji Narodowej Dariusz Piontkowski, a także przedstawiciele władz regionalnych: Wicestarosta Białostocki Roman Czepe, radny powiatowy Rafał Łada, białostocki radny miejski Mariusz Gromko, przedstawiciel posła Mieczysława Baszki Sebastian Ptaszyński, dyrektor Muzeum Wojska w Białymstoku Robert Sadowski, przedstawiciel 1. Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej im. płk Władysława Liniarskiego ps. „Mścisław”, proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Choroszczy ks. kan. Mieczysław Leszek Struk, a także radni Rady Miejskiej w Choroszczy oraz liczni przedstawiciele choroszczańskich instytucji i organizacji, mieszkańcy Gminy Choroszcz: dorośli, młodzież oraz dzieci. Posterunek honorowy przy kamiennym kopcu na „Szubienicy” pełnili żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej.
Uroczystości patriotyczno-religijne na „Szubienicy” poprzedzone były Mszą Świętą za Ojczyznę odprawioną w Kościele pw. Św. Jana Chrzciciela i Św. Szczepana Męczennika w Choroszczy, i na Wzgórzu Straceń rozpoczęły się ok. godz. 19.15.
Po odśpiewaniu hymnu i wciągnięciu flagi państwowej na maszt, przemówienie do zebranych wygłosił Burmistrz Choroszczy Robert Wardziński, zaś rys historyczny miejsca przedstawił Józef Waczyński Prezes Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy. Następnie głos zabrał Minister Edukacji Narodowej Dariusz Piontkowski, który podkreślił potrzebę upamiętniania żołnierzy polskich poległych na wszystkich forintach oraz w każdym czasie – bez ich ofiarnego poświęcenia nie nastąpiłyby bowiem kolejne wydarzenia w historii Polski, aż do czasów współczesnych. Podziękował także mieszkańcom Choroszczy za nieprzerwaną troskę o zachowanie miejsca straceń – miejsca szczególnej pamięci. Gratulował także udanej modernizacji „Szubienicy”, która obecnie jest wspaniałym pomnikiem historii i poległych tu bohaterów.
Poświęcenia pomnika dokonał Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej pw. Św. Jana Chrzciciela i Św. Szczepana Męczennika w Choroszczy ks. kan. Mieczysław Leszek Struk, Apel Poległych wygłosił choroszczański radny Piotr Waczyński, po czym odbyło się uroczyste przecięcie biało-czerwonej szarfy, a także oddanie salw honorowych wprost z armaty zapewnionej przez Wojciecha Hernika i Artura Jankowskiego ze Stowarzyszenia A Czemy By Nie. Huk wystrzałów niósł się daleko szerokim echem i po znacząc dźwiękiem historyczną chwilę celebrowaną na choroszczańskiej „Szubienicy”.
A chwila ze wszech miar była historyczna, wszak Miejsce Straceń – „Szubienica” przeszło znaczącą modernizację. Przypomnijmy: prace trwały w latach 2018-2019 i odbywały się w ramach zadania pn. „Zagospodarowanie miejsca pamięci narodowej z 1863 r. na wzgórzu Szubienica”, które uzyskało dofinansowanie w ramach Programu Wspieranie Opieki Nad Miejscami Pamięci i Trwałymi Upamiętnieniami w Kraju ze środków finansowych Ministra kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Wartość projektu przekroczyła 585 tys. zł. Środki finansowe otrzymane od Ministra opiewały na kwotę 140 tys. zł. Wkład własny Gminy Choroszcz wyniósł ponad 445 tys. zł.
„Szubienica” zmieniała się w sposób zasadniczy: skarpom wzgórza nadano kształt, wzmacniając je ścianami oporowymi, zbudowano szerokie wygodne schody główne prowadzące na płytę pomnika, a także schody boczne – kierujące na poziom z miejscem na ognisko. Sam pomnik wzbogacił się o dużych rozmiarów betonową tablicę, na której wyryto nazwiska uczestników powstania, a także umieszczono herb powstańczy; przebudowano kamienny kopiec z orężami, który uzupełniony został o dawną tablicę z nazwiskami poległych bohaterów. Dodatkowo, wykonano 17 kamiennych krzyży pamiątkowych. Całą nawierzchnię wzgórza wzmocniono kostką i płytami kamiennymi. Przestrzeń wyposażono w elementy małej architektury (ławki, kosze na śmieci, nowe lampy), zasadzono nową zieleń.
„Wolałbym, aby ocenę nowego oblicza wzgórza „Szubienicy” wydali inni – mówił Burmistrz Choroszczy Robert Wardziński – ale sądzę, że obecnie miejsce to – ze względu na swoje malownicze położenie – na skraju lasu, oraz charakter – jako miejsce pamięci poległych bohaterów – jest jednocześnie eleganckie, funkcjonalne, wygodne i nic nie straciło na swoim charakterze. Wręcz przeciwnie – zyskało i już dziś jest powodem do dumy. Słyszę to od mieszkańców, jak i przyjezdnych. Najważniejsze jednak, że zmodernizowane Wzgórze Straceń – „Szubienica” będzie służyć naszej społeczności przez kolejne długie lata” – dodał włodarz Choroszczy.
fot. Karolina Gołębiewska, Tomasz Adamski, Szymon Paczyński