Jan Adamski (1941-2021). In memoriam
W dniu 13 listopada 2021 roku w wieku 80 lat, zmarł nasz Kolega i Przyjaciel i Jan Adamski, s. Lucjana i Hieronimy z d. Kranc. Urodził się 17 kwietnia 1941 roku w Choroszczy i mieszkał tym mieście do swego końca. Uczył się w miejscowej szkole podstawowej, później uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego nr 3 w Białymstoku. Po maturze kontynuował naukę w Pomaturalnej Szkole Technicznej w Białymstoku ze specjalnością telewizja, uzyskując kwalifikacje technika technologa telewizji. Dwuletnią służbę wojskową odbywał (1964-1966) na Dolnym Śląsku (Jelenia Góra) i na Lubelszczyźnie.
W życiu prywatnym był od 1966 r. Mężem Donaty z domu Bułkowska, Ojcem pięciorga dzieci i Dziadkiem piętnastu wnucząt. Dobry mąż i ojciec, który starał się łączyć pracę zawodowa i troskę o dobro rodziny z pracą społeczną na rzecz swego rodzinnego miasta i regionu. Pracował w różnych zakładach, m.in. w PKP, Białostockiej Elektrowni i od 1967 r., przez 32 lata – jako instruktor w Radiowo-Telewizyjnym Centrum Nadawczym w Krynicach k. Białegostoku.
Jako rodowity choroszczanin od najmłodszych lat był wytrwałym tropicielem materialnych śladów swojej „małej ojczyzny”, przysłowiowym „szperaczem historii”. Przez wiele lat trudnił się naprawą sprzętu radiowo-telewizyjnego. Te wizyty u klientów w gminie Choroszcz i poza jej granicami były okazją do rozmów, uzyskiwania cennych relacji o udziale mieszkańców Choroszczy i okolic w dziele odzyskiwania niepodległości.
Pan Jan był pasjonatem, wiódł prym w pozyskiwaniu dokumentów i eksponatów o dużej wartości historycznej. Pasja zbieracka Jana Adamskiego, która zapoczątkowała się w latach siedemdziesiątych XX wieku, skupiła się w pozyskiwaniu militariów, zwłaszcza egzemplarzy broni białej oraz falerystycznych pamiątek jak ordery, medale i odznaczenia. Zaowocowało to w wielu wystawach i pokazach kolekcjonerskich, organizowanych w Choroszczy i regionie. Przykładem jego zainteresowań mogą być również materiały archiwalne Komendy Lokalnej Polskiej Organizacji Wojskowej, działającej w tym mieście w latach 1917-1919 czy angielski hełm Antoniego Popko, żołnierza spod Monte Cassino. Jako zapalony regionalista posiadał ogromny zbiór archiwaliów, zdjęć i relacji związanych z rodzinną Choroszczą i regionem. Był człowiekiem wielkiego formatu, o szerokich horyzontach i zainteresowaniach, wszechstronnym, dla którego fotografowanie czy filmowanie nie sprawiało problemów. Zarejestrowane przez Niego obiekty historyczne czy wydarzenia są wspaniałą kroniką dziejów Choroszczy. Aktywnie uczestniczył w wielu konferencjach historycznych i sympozjach, wygłaszając odczyty wsparte relacjami i materialnymi śladami przeszłości. Był społecznikiem z krwi i kości, miłośnikiem swego rodzinnego miasta i regionu, jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy. W tym stowarzyszeniu piastował rożne funkcje kierownicze, od kierownika sekcji historycznej, wiceprezesa z prezesem zarządu włącznie. Był licencjonowanym przewodnikiem po Narwiańskim Parku Narodowym i projektantem tras rowerowych na terenie gminy Choroszcz. Wiele wycieczek pieszych, rowerowych i autokarowych organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy to zasługa Pana Jana.
Od dziesiątków lat Jan Adamski dbał o ochronę dziedzictwa narodowego, w tym zabytków sakralnych i nekropolii różnych wyznań. On to już w 1984 roku zainicjował upamiętnienie wielu miejsc pamięci, związanych z powstaniem styczniowym, Polską Organizacją Wojskową, I i II wojną światową. Wraz z ojcem Lucjanem 11 kwietnia 1984 r. na miejscu straceń z 1863 roku umieścił biały brzozowy krzyż a następnie zainicjował utworzenie Społecznego Komitetu Upamiętnienia Powstania Styczniowego 1863 roku w Choroszczy, w którym był jego wiceprezesem. W tym Komitecie sprawował skutecznie funkcję wiceprezesa, czego efektem jest okazały pomnik, uroczyście odsłonięty i poświęcony 8 października 1989 roku. Zabiegał też o odnowienie Mogiły Powstańczej, zlokalizowanej w Choroszczy na tzw. Wypuście (ul. Zastawie I). Doprowadził do upamiętnienia udziału choroszczan w Polskiej Organizacji Wojskowej, czego efektem było odsłonięcie i poświęcenie okolicznościowej tablicy w kościele parafialnym w Choroszczy w listopadzie 1984 roku oraz powstania Pomnika Polskiej Organizacji Wojskowej na tzw. Birży tj. na skrzyżowaniu ulic Lipowej i Henryka Sienkiewicza. Z inicjatywy Jana Adamskiego został uchwalony herb i flaga Choroszczy oraz pieczęć Rady Miejskiej. Zasługa Jana Adamskiego są organizowane (22 stycznia) obchody kolejnej rocznicy wybuchu powstania styczniowego a 15 sierpnia – obchody Święta Wojska Polskiego. To właśnie Jemu zawdzięczamy odnowienie cmentarza wojennego z 1915 roku na Babiej Górze, rewitalizacje cmentarza jeńców wojennych (ul. Żółtkowska) i postawienie krzyża na Placu im. dr. Zygmunta Brodowicza.
Dbał również o te niematerialne ślady z dziejów swego rodzinnego miasta. Przykładem tego mogą być kolejne zmiany w nazewnictwie ulic Choroszczy, realizowane przez władze samorządowe na wniosek Jana Adamskiego i Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy.
Pan Jan był wspaniałym popularyzatorem i niesamowitym gawędziarzem, który swoim krasomówstwem trafiał do każdego słuchacza. Doskonale znał dzieje swego rodzinnego miasta, swojej „małej ojczyzny”i posiadaną wiedzą dzielił się na licznych spotkaniach, organizowanych przez Miejsko-Gminne Centrum Kultury i Sportu, Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy, instytucje oświatowe (szkoły i przedszkola) oraz inne podmioty. Brał aktywny udział w „Poniedziałkowych spotkaniach z historią” i „Kawiarenkach Historycznych”. Był częstym gościem w Twojej Telewizji Regionalnej, czego przykładem może być Jego udział w kilkunastu programach pod nazwą „Choroszcz historycznie”. Wielokrotnie był gościem „Obiektywu” Telewizji Białystok a jego głos można było usłyszeć w programach historycznych Radia Białystok.
Pan Jan Adamski nie był członkiem żadnej partii politycznej ale aktywnie włączył się w proces przemian ustrojowych zapoczątkowanych w 1989 roku. Był współorganizatorem powołania Komitetu Obywatelskiego Miasta i Gminy Choroszcz, aktywnym członkiem jego zarządu. Działalność tego Komitetu zaowocowała wygraniem wyborów samorządowych w 1990 roku i wybraniem nowych władz gminnych. Działalność Komitetu Obywatelskiego przeszła do historii. Ciekawostką wartą uwagi jest fakt, że została ona zaznaczona stosownym napisem na mosiężnym dzwonku, ufundowanym przez Jana Adamskiego, prezesa zarządu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy. Wisiał on na łańcuszku pod sygnaturką zamontowana na dachu kościoła parafialnego w Choroszczy od 17 czerwca 1988 do 25 kwietnia 2009 roku.
Pan Jan był też autorem artykułów dotyczących Choroszczy i powstania styczniowego, publikowanych między innymi w Małych Miastach, sygnowanych przez Collegium Suprasliense oraz w Polskich tradycjach niepodległościowych Choroszczy i okolic. Bohaterowie sprzed stu lat. Portret zbiorowy, wydanych przez Fundację Pole Kultury. Często jego cenne spostrzeżenia znajdowały odzwierciedlenie w Kramiku Regionalnym „Kuriera Podlaskiego”, prowadzonym przez prof. Adama Czesława Dobrońskiego.
Wystawy kolekcjonerskie Pana Jana wielokrotnie wzbogacały Dni Choroszczy, uroczystości religijno-patriotyczne, konferencje i sympozja naukowe, organizowane w naszym mieście i regionie. Symbolicznym i materialnym akcentem tych obchodów w Miejscu Pamięci Narodowej tzw. Szubienicy była Flaga Powstańcza, Dzwon Wolności i łuska armatnia z jego zbiorów.
Za swoje zasługi Jan Adamski był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany przez władze państwowe i samorządowe. Przed laty był odznaczany m.in. brązową i srebrną odznaką – Wzorowy Żołnierz I i II stopnia, Zasłużony Białostocczyźnie, odznaką Zasłużony Działacz Kultury, Medalem za zasługi dla Turystyki, Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi. Przed laty miejscowe władze samorządowe przyznały mu odznaczenie „Zasłużony dla Choroszczy”. Przed dwoma laty, 10 grudnia 2019 r. w siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku nasz wspaniały Kolega i Przyjaciel otrzymał Honorową Nagrodę „Świadek Historii”.
Myślę, że był to szczególny wyraz uznania dla tego wspaniałego społecznika, pasjonata historii, kolekcjonera i przewodnika turystycznego.
Pamięć o Janie Adamskim na zawsze będzie trwać w naszych sercach. Niech dobry Bóg obdarzy go szczęściem wiecznym.
Józef Waczyński,
prezes zarządu
Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy
SONY DSC
